انواع کامپوزیت دندان
انواع کامپوزیت دندان
انواع کامپوزیت دندان
انواع کامپوزیت دندان؛ کامپوزیت های دندانی ترکیبی از یک پلیمر آلی و یک ماده پرکننده تحت عنوان فیلر و ماده ای می باشد که این دو عامل اصلی را به هم متصل می کند، کیفیت این اتصال و استحکام آن تاثیر بسزایی در خواص مکانیکی کامپوزیت ها خواهد داشت.
با گذشت سال ها پس از تولید اولین کامپوزیت های دندانی خواص این سه جزء بهبود پیدا کرده و بنابراین امروزه این ماده یکی از پرطرفدارترین و پرکاربردترین مواد دندانپزشکی به شمار می رود.
بر اساس اندازه فیلرهای به کار رفته در ترکیب، کامپوزیت ها به انواع مختلف کامپوزیت های ماکروفیل، میکروفیل، نانوفیل، هیبرید و… تقسیم بندی می شوند
کامپوزیت های ماکروفیل دارای ذرات فیلتر با سایز بزرگ بوده و مقاومت به سایش پایینی دارند، همچنین این کامپوزیت ها بالیش مناسبی نداشته و بنابراین مناسب انجام درمان های زیبایی مانند کامپوزیت ونیر نمی باشند
کامپوزیت های میکروفیل دارایی ذرات کوچکتر بوده و بنابراین قابلیت پالیش پذیری بالایی داشته که آن ها را گزینه مناسبی برای انجام درمان های زیبایی کرده است
در کامپوزیت های نانوفیل اندازه ذرات فیلر بسیار کوحکتر و در حد نانو شده است و بنابراین این دسته از کامپوزیت ها نیز کاربرد بسیاری در اقدامات زیبایی دارند
کامپوزیت های هیبرید نیز همانطور که از نامشان پیداست جهت افزایش خصوصیات مکانیکی و خواص ظاهری ترکیبی از ذرات فیلر با سایز های مختلف بوده و بر این اساس به انواع میکروهیبرید و نانوهیبرید تقسیم بندی می شوند
از گذشته های بسیار دور مواد مختلفی در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفته اند، هر کدام از این مواد در طول زمان با افزایش آگاهی و علم به ترکیب و ساختار مورداستفاه بهبود چشمگیری داشته اند که سبب افزایش دوام این مواد شده است
یکی از این موارد کامپوزیت های دندانی می باشند که در موارد مختلفی در دندانپزشکی ترمیمی مورد استفاده قرار می گیرند
امروزه با افزایش کیفیت و دوام و خصوصیات کامپوزیت های دندانی، این ماده همرنگ دندان جهت بازسازی تاج دندان در موارد پوسیدگی، شکستگی و یا حتی جایگزینی دندان از دست رفته قابل استفاده است، با توجه به کاربرد مورد استفاده انواع بسیار متفاوت و متنوعی از کامپوزیت ها در دسترس می باشند، یکی از موارد استفاده بسیار رایج از کامپوزیت ها در سراسر دنیا انجام درمان های دندانپزشکی زیبایی می باشد.
بسیاری از کشورهای تولیدکننده کامپوزیت جهت افزایش زیبایی و دوام برندهای مختلفی از این مواد را با ترکیب های متفاوت در دسترس دندانپزشکان قرار می دهند به گونه ای که خوشبختانه مشاهده می کنیم در حال حاضر درمان های کامپوزیت ونیر زیبایی پیشرفت زیادی داشته اند و می توان آن ها قابل قیاس با لمینیت های سرامیکی قرار داد
قبلی
بعدی
کدام مورد سبب مصنوعی به نظر رسیدن کامپوزیت می شود؟
حتما در موارد بسیاری مشاهده کرده اید لبخند افرادی که درمان زیبایی کامپوزیت ونیر یا لمینیت سرامیکی انجام داده اند ظاهر مصنوعی و نازیبا دارد
در مرحله اول رنگ کامپوزیت و پس از آن فرم کامپوزیت ونیر تاثیر بسیاری در طبیعی و یا مصنوعی به نظر رسیدن لبخند فرد دارد، انتخاب رنگ های بسیار سفید و مات کامپوزیت (که به درخواست مراجعه کننده) انجام می شود، حتی در صورت طبیعی بودن فرم دندان ها منجر به نتیجه ناامیدکننده خواهد شد، برای هر چه طبیعی تر به نظر رسیدن ظاهر لبخند بایستی کامپوزیت انتخابی تا حد امکان ویژگی های دندان طبیعی را بازسازی کند، قابلیت عبور نور از کامپوزیت در کامپوزیت های مختلف متفاوت بوده و بنابراین بایستی در انتخاب آن دقت کافی شود، هم چنین بایستی انتخاب رنگ کامپوزیت متناسب با رنگ پوست، مو، چشم و سایر فاکتورهای صورت دارد، انتخاب رنگهای روشن در افراد با پوست تیره سبب نازیبا شدن لبخند خواهد شد، خصوصا در خانم ها که به دلیل استفاده از رژ لب این تضاد تشدید نیز خواهد شد، اما همین کامپوزیت ممکن است در فردی با رنگ پوست روشن انتخاب ایده آل باشد
همچنین فرم کامپوزیت ونیر نیز بایستی متناسب با فرم صورت و فرم لبخند باشد که انتخاب فرم مناسب بایستی توسط دندانپزشک به خوبی انجام شود، برای مثال فرم دهی ونیر به نحوی که باعث افزایش طول تاج دندان ها شود در افراد با صورت ظریف و مثلثی نتیجه مناسبی نخواهد داشت و به صورت غیرطبیعی جلوه خواهد کرد.
انواع کامپوزیت دندانی
کامپوزیت قدامی
کامپوزیت های قدامی یکی از انواع کامپوزیت دندان است و همانطور که از اسمشان پیداست برای ترمیم دندان های قدامی (جلویی) ساخته شده اند و بنابراین بایستی خصوصیات ظاهری مناسبی داشته باشند، یکی از این خصوصیات که در نتیجه اقدامات دندانپزشکی زیبایی نیز بسیار حائز اهمیت است خاصیت پالیش بذیری کامپوزیت می باشد، در کامپوزیت هایی که خاصیت پالیش پذیری بالایی دارند امکان دستیابی به سطح صیقلی و شفاف وجود دارد و بنابراین رنگ پذیری کامپوزیت در طولانی مدت کاهش یافته و براق بودن سطح آن حفظ خواهد شد، همچنین این کامپوزیت ها در رنگ های مختلف و با درجات شفافیت مختلف ساخته شده اند تا امکان بازسازی خصوصیات دندان طبیعی وجود داشته باشد
کامپوزیت های خلفی
این کامپوزیت ها با دارا بودن ساختار اختصاصی برای تحمل فشار بیشتر استحکام بالاتر داشته و بنابراین در دندان های خلفی (عقبی) که تحت فشار بیشتر نیروهای جویدن هستند مناسب می باشند، در این کامپوزیت ها به جای تمرکز بر خصوصیات زیبایی به استحکام بالاتر توجه شده است
کامپوزیت مایع (فلو)
این کامپوزیت ها به حالت تقریبا مایع بوده و جریان پذیری بالایی دارند، و به همین علت به دندانپزشک در تطابق پذیری بالاتر بین دندان و ترمیم کمک بالایی میکنند، اما بایستی توجه داشت این کامپوزیت استحکام بسیار پایینتری نسبت به کامپوزیت های معمولی داشته و فقط در موارد خاص و کمی مثل حفرات بسیار کوچک، پر کردن فیشور های دندان، پر کردن حباب های باقی مانده در ترمیم و… قابلیت استفاده دارند و بایستی از استفاده از این کامپوزیت ها در موارد دیگر خودداری شود
کامپوزیت های چندکاره یا universal
این کامپوزیت ها همانطور که از اسمشان پیداست قابلیت استفاده چندجانبه (هم در دندان های قدامی و هم در دندان های خلفی) را دارند، بنابراین بایستی نیازهای استحکام بالا و تحمل فشار در نیروهای جویدن و خصوصیات ظاهری خوب مثل پالیش پذیری بالا و مقاومت در مقابل رنگ پذیری را دارا باشند
امروزه بسیاری از کارخانه های سازنده انواع مختلفی از این کامپوزیت های دندانی را تولید کرده و باعث گسترش روزافزون استفاده از این ماده در دندانپزشکی شده اند
کامپوزیت سلف کیور
کامپوزیت های دندانی اغلب به صورت تقریبا خمیری شکل در تیوب های خاصی نگهداری می شوند، این کامپوزیت ها بایستی پس از قرار گرفتن در سطح دندان و یا حفرات دندانی به صورت کاملا سخت و سفت با استحکام بالا تبدیل شوند، دو مکانیزم جهت سخت شدن و به اصطلاح کیور شدن کامپوزیت وجود دارد، برخی از کامپوزیت ها به دلیل ترکیب ساختارشان با گذشت زمان سخت شده و نیاز به محرک خارجی مثل نور برای سخت شدن ندارند، به این کامپوزیت ها خودسخت شونده و به اصطلاح سلف کیور گفته می شود که معمولا در ساخت ترمیم های موقت استفاده می شوند و به دلیل زمانبر بودن استفاده از آنها و خصوصیات ضعیفتر آنها امروزه کاربرد کمی دارند
در مقابل، اکثر کامپوزیتهایی که در دندانپزشکی استفاده می شوند برای سخت شدن نیاز به نور داشته و با تابش نور در مدت زمان کوتاهی سخت شده و حداکثر خصوصیات مکانیکی آن ها به دست خواهد آمد، به این کامپوزیت ها نورسخت شونده و به اصطلاح لایت کیور گفته می شود
کامپوزیت های بالک فیل
از زمان تولید اولین کامپوزیت های دندانی تا به امروز یکی از مهمترین اصول در کار با این کامپوزیت ها قرار دادن آن ها در لایه های نازک و تابش نور به آن جهت سخت شدن بوده است، به این معنی که دندانپزشک بایستی از قرار دادن ضخامت بالا و حجم زیاد کامپوزیت روی سطح دندان و یا داخل حفره دندانی خودداری کند، زیرا در این صورت خصوصیات کامپوزیت مانند استحکام و رنگ پذیری افت کرده و بنابراین دوام ترمیم کاهش خواهد یافت
امروزه کامپوزیت هایی با نام کامپوزیت های بالک فیل وارد بازار دندانپزشکی شده اند که این مشکل را برطرف کرده و امکان قرار دادن حجم زیاد کامپوزیت را برای دندانپزشک فراهم کرده و در عین حال خصوصیات مکانیکی کامپوزیت نیز در حد ایده آل باقی خواهد ماند
کامپوزیت های ارتودنسی
کامپوزیت های مورد استفاده در ارتودنسی جهت چسباندن براکت استفاده شده و بایستی خصوصیات مناسب برای این منظور را دارا باشند، برخی از کارخانه های سازنده مواد آزاد کننده فلوراید را جهت جلوگیری از پوسیدگی دندانی وارد ساختار این کامپوزیت ها کرده اند تا احتمال پوسیدگی در افراد دارای براکت را کاهش دهند
کاربردهای بالینی انواع کامپوزیت
کامپوزیت های دندانی مستقیم
در دندانپزشکی ترمیمی، ترمیم های مستقیم به مواردی گفته می شود که در آن ها ترمیم مستقیما توسط دندانپزشک داخل دهان بیمار و بدون دخالت لابراتوار انجام می شود، و بالعکس ترمیم های غیرمستقیم به مواردی گفته می شود که در آن ها قالب گیری از ناحیه موردنظر توسط دندانپزشک انجام شده و سپس توسط تکنسین در لابراتوار ساخته شده و در مطب چسبانده می شود.
ترمیم های آمالگام و کامپوزیتی که مستقیما در دهان جهت پر کردن تاج (در موارد ترمیم پوسیدگی، شکستگی، کامپوزیت ونیر جهت طراحی لبخند، ترمیم تاج پس از درمان ریشه) انجام می شود در دسته ترمیم های مستقیم و روکش ها، لمینیت سرامیکی، اینله و انله های سرامیکی جزو ترمیم های غیرمستقیم در نظر گرفته می شوند
در موارد معدودی از ترمیم های غیرمستقیم کامپوزیتی نیز استفاده می شود، به این صورت که پس از قالبگیری از ناحیه مورد نظر، ترمیم از جنس کامپوزیت در لابراتوار ساخته شده و توسط دندانپزشک در داخل حفره یا روی سطح دندان چسبانده می شود، اینله و انله های کامپوزیتی، پل کامپوزیتی چسبنده (FRC) که برای جایگزینی دندان از دست رفته و یا ترمیم موقت استفاده می شوند از جمله این موارد هستند
ترمیم با انواع کامپوزیت دندان
از ترمیم های کامپوزیت در موارد مختلفی استفاده می شود، ترمیم (پرکردن) تاج دندان در اثر پوسیدگی، ترمیم تاج شکسته، اصلاح فرم دندان، کامپوزیت ونیر جهت اصلاح رنگ و فرم، ترمیم تاج دندان پس از درمان ریشه (عصب کشی)، ترمیم ریشه، ترمیم سایش های دندانی، ترمیم های موقتی و… از جمله این موارد هستند
پل دندانی چسبنده کامپوزیتی و پل چسبنده دندانی فلزی_کامپوزیتی
در برخی موارد امکان جایگزینی دندان با ایمپلنت به علل مختلفی مثل شرایط دهانی بیمار، وضعیت سلامت سیستمیک بیمار، شرایط زمانی و شرایط اقتصادی بیمار وجود ندارد، در این صورت بایستی سایر درمان ها را مدنظر قرار داد، درمان های جایگزین ایمپلنت شامل روکش های چند واحدی (بریج)، پل کامپوزیتی چسبنده (FRC) و یا انواع مختلفی از این موارد می باشند.
در روکش های چند واحدی بسته به موقعیت دندان یا دندان های از دست رفته چند دندان موجود به عنوان پایه در نظر گرفته شده و روکش چند واحدی که به صورت روکش های متصل به هم ساخته می شوند روی پایه ها قرار میگیرند، این مورد مستلزم تراش دندان های پایه بوده و بنابراین در صورت سالم بودن دندان ها بهتر است از انجام این درمان چشم پوشی شود
در این مواقع یکی از درمان های جایگزین محافظه کارانه تر پل چسبنده کامپوزیتی یا FRC می باشد، در این درمان تاج دندان از دست رفته با کامپوزیت یا به صورت مستقیم و توسط دندانپزشک در مطب و یا به صورت غیرمستقیم توسط تکنسین در لابراتوار ساخته شده و توسط دو بالچه کوچک کامپوزیتی که استحکام آن با فیبرهای مخصوص تقویت شده است به دندان های مجاور چسبانده می شود، توجه داشته باشید این درمان نسبت به روکش های چند واحدی استحکام و دوام کمتری داشته و فقط در نواحی ای از دهان که تحت فشار کم هستند قابل انجام می باشد
یکی دیگر از درمان های جایگزین پل چسبنده کامپوزیتی-فلزی یا سرامیکی-فلزی می باشد، به این صورت که بالچه های متصل شونده به دندان های مجاور از جنس فلز بوده و بنابراین استحکام بالاتری نسبت به FRC خواهند داشت، جنس تاج دندان جایگزین شونده نیز می تواند از جنس سرامیک و یا کامپوزیت باشد، هر چند این درمان نسبت به FRC که بالچه های کامپوزیتی دارد استحکام بالاتری دارد، اما همحنان نسبت به روکش های چند واحدی از دوام و استحکام کمتری برخوردار است